Fundacja rodzinna – nowe możliwości w zarządzaniu majątkiem

Po długim okresie oczekiwania przepisy regulujące zasady dotyczące fundacji rodzinnych zostały w końcu przyjęte. Mają one umożliwić przekazanie biznesu i majątku rodzinnego do fundacji rodzinnej, która będzie zarządzać tymi zasobami profesjonalnie.

Ustawa o fundacji rodzinnej z dnia 26 stycznia 2023 roku (‘Ustawa”) została opublikowana w Dzienniku Ustaw 21 lutego 2023 roku. Fundacja rodzinna jest instytucją, której głównym celem będzie zarządzanie majątkiem rodzinnym oraz ochrona go przed negatywnymi konsekwencjami procesów sukcesyjnych.

Czym jest fundacja rodzinna i jakie są jej założenia?

Fundacja rodzinna to osoba prawna stworzona w celu gromadzenia i zarządzania majątkiem na korzyść beneficjentów, a także realizowania świadczeń dla beneficjentów. Fundator, będący osobą fizyczną, określa w statucie szczegółowe cele fundacji rodzinnej.

Świadczenia dla beneficjentów to składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przekazane beneficjentowi lub udostępnione beneficjentowi do użytku przez fundację rodzinną, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów. W przypadku beneficjenta będącego osobą fizyczną, fundacja rodzinna może między innymi pokrywać koszty jego utrzymania lub edukacji.

Fundacja rodzinna powstaje przez:

• złożenie deklaracji o założeniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim lub w testamencie;
• opracowanie statutu (w formie aktu notarialnego), określającego m.in. nazwę fundacji, szczegółowy cel fundacji, wartość funduszu założycielskiego oraz beneficjentów;
• sporządzenie spisu mienia;
• ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę lub statut;
• wpłacenie funduszu założycielskiego (o wartości nie mniejszej niż 100.000 złotych) przed wpisem do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku założenia fundacji rodzinnej w akcie założycielskim lub wpłacenie funduszu założycielskiego w ciągu dwóch lat od wpisu fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku założenia fundacji rodzinnej w testamencie;
• wpis do rejestru fundacji rodzinnych.

Organy fundacji rodzinnej

Zgodnie z ustawą w ramach fundacji rodzinnej mogą funkcjonować trzy organy: zarząd, radę nadzorczą i zgromadzenie beneficjentów.

Zarząd jest odpowiedzialny za prowadzenie fundacji rodzinnej, reprezentowanie jej, realizację celów określonych w statucie oraz podejmowanie działań zapewniających płynność finansową i wypłacalność fundacji, zgodnie z art. 54 Ustawy.

Rada nadzorcza jest organem opcjonalnym, który może być ustanowiony przez fundatora w celu pełnienia funkcji nadzorującej zarząd, zgodnie z art. 64-69 Ustawy.

Zgromadzenie beneficjentów składa się z beneficjentów fundacji, którzy mają prawo do uczestnictwa w nim zgodnie z treścią statutu. Zasadniczo jest ono zwoływane przez zarząd i działa jako organ odpowiedzialny za podejmowanie najważniejszych decyzji dotyczących działalności fundacji, zgodnie z art. 70-74 Ustawy.

Działalność fundacji rodzinnej

Zgodnie z art. 5 Ustawy, fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą tylko w określonym zakresie, który obejmuje m.in. zbywanie mienia, wynajem, dzierżawę lub udostępnianie mienia na innej podstawie, przystępowanie do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, a także nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze.

Aspekty podatkowe fundacji rodzinnej

Główne założenia Ustawy przewidują, że fundacja rodzinna umożliwi neutralne podatkowo przekazywanie środków między fundacją a beneficjentami. Oznacza to, że samo założenie fundacji rodzinnej oraz przekazanie do niej majątku nie powinno wiązać się z opodatkowaniem podatkiem dochodowym.

Przychody z działalności gospodarczej prowadzonej przez fundację rodzinną będą zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) (art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Zwolnienie nie będzie dotyczyło działalności gospodarczej fundacji rodzinnej wykraczającej poza zakres ustawowy.

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) na świadczenia otrzymane przez beneficjenta fundacji rodzinnej oraz członków najbliższej rodziny będzie zwolniony z PIT (art. 21 ust. 1 pkt 157 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). W przypadku wypłaty świadczeń na rzecz innych osób zastosowanie znajdą preferencyjne stawki opodatkowania.

Wejście w życie

Przepisy Ustawy zostały opublikowane w Dzienniku Ustaw 21 lutego 2023 roku i weszły w życie 22 maja 2023 roku.

Powyższe podsumowanie ma charakter ogólny. W przypadku zainteresowania poszczególnymi zagadnieniami, zapraszamy do kontaktu. Ustawa o fundacjach rodzinnych to nowe narzędzie, które umożliwia rodzinom profesjonalne zarządzanie i ochronę majątku rodzinnego. Proces jej wdrożenia wiąże się jednak z szeregiem wymagań i ograniczeń, które muszą być starannie rozważone. W każdym przypadku warto skonsultować się z doradcą prawnym lub finansowym, aby upewnić się, że struktura fundacji rodzinnej jest prawidłowo i efektywnie zorganizowana.