5 najważniejszych zmian w Kodeksie Pracy w 2019 roku

Kodeks pracy 2019 został zmieniony. Od 7 września 2019 r. zaczęły obowiązywać dość znaczące zmiany w przepisach Kodeksu pracy, dotyczą one m.in.:

• świadectw pracy
• dyskryminacji i równego traktowania
• mobbingu
• szczególnych uprawnień pracowników
• przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy

Zmiany dotyczące dyskryminacji i równego traktowania pracowników

Wspomniane zmiany w Kodeksie pracy 2019 to m.in. wprowadzenie otwartego katalogu przesłanek uzasadniających dyskryminację – w efekcie każde nieuzasadnione obiektywnymi przyczynami nierówne traktowanie pracowników będzie uznawane za dyskryminację. Dodatkowo także pracownik, który doznał mobbingu, ale nie rozwiązał umowy o pracę, może dochodzić od pracodawcy odszkodowania (w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę).

Mobbing w Kodeksie pracy 2019

W wyniku nowelizacji Kodeksu pracy 2019 zmieniło się również działanie w sprawach związanych z mobbingiem w pracy.

Pracownik, który uważa, że padł ofiarą mobbingu, może dochodzić swoich praw bez konieczności rezygnowania z pracy. Jak wyglądało to dotychczas? Osoba doznająca mobbingu mogła skierować sprawę na drogę sądową dopiero po rozwiązaniu umowy o pracę. Do 7 września mogła starać się o odszkodowanie od pracodawcy w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Zmiany w urlopach macierzyńskich, rodzicielskich, ojcowskich

Zmiany w zakresie szczególnych uprawnień związanych z korzystaniem z urlopów macierzyńskich, rodzicielskich, ojcowskich i urlopów na warunkach urlopu macierzyńskiego polegają z kolei na rozszerzeniu tych uprawnień na pracowników – innych niż matka i ojciec dziecka członków najbliższej rodziny.

Członkowie najbliższej rodziny zyskali szczególne uprawnienia związane z korzystaniem z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego:

• są objęci ochroną przed zwolnieniem. Pracodawca nie może rozwiązać z nimi umowy w trakcie korzystania z urlopu macierzyńskiego/rodzicielskiego
• mogą żądać przywrócenia do pracy oraz wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, w razie wypowiedzenia umowy na czas określony z naruszeniem przepisów
• bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, mogą skorzystać z urlopu wypoczynkowego
• przysługuje im roszczenie o odszkodowanie, o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne albo o przywrócenie do pracy

Uprawnienia do urlopu rodzicielskiego, ojcowskiego i na warunkach urlopu macierzyńskiego zostały rozszerzone o pracowników innych niż matka i ojciec, którzy są członkami najbliższej rodziny. Na wniosek pracownicy, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlop rodzicielski, ojcowski i na prawach urlopu macierzyńskiego będzie mógł wziąć ktoś z rodziny inny niż matka i urlop będzie przysługiwał także babci, dziadkowi, siostrze czy bratu.

Jeżeli członek najbliższej rodziny weźmie taki urlop, będzie miał zagwarantowane prawo do wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy.

Do tej pory, zgodnie z Kodeksem pracy,  inny członek najbliższej rodziny mógł wziąć jeden z wymienionych urlopów tylko wówczas, gdy matka miała orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji, przebywała w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej opiekę nad dzieckiem 24 godziny na dobę, a także, jeżeli matka zmarła lub porzuciła dziecko.

Zwolnienia w trakcie urlopu

Kolejna zmiany w Kodeksie pracy 2019, dotyczy zwolnień najbliższych członków rodziny w trakcie urlopu. W sytuacji, gdy w trakcie urlopu macierzyńskiego, tacierzyńskiego, rodzicielskiego lub ojcowskiego pracodawca zwolni najbliższego członka rodziny (wypowie mu umowę o pracę z nieuzasadnionej lub niezgodnej z prawem przyczyny, lub rozwiąże umowę o pracę bez wypowiedzenia), osoba na urlopie może dochodzić swoich praw. Zwolniony pracownik może wystąpić o przywrócenie do pracy lub uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne.

Jeżeli pracodawca wypowie bliskiemu członkowi rodziny przebywającemu na urlopie umowę z naruszeniem przepisów prawa pracy, a pracownik złoży wniosek o urlop wypoczynkowy bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopie rodzicielskim, pracodawca musi zaakceptować urlop. W czasie urlopu wypoczynkowego nie może rozwiązać umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, chyba że uzyskał na to zgodę zakładowej organizacji związkowej.

Świadectwa pracy i kary dla pracodawców

Pracodawca spóźnia się z wydaniem świadectwa pracy? Według zmian wprowadzonych do Kodeksu pracy 2019 poniesie karę. Od 1 tys. do nawet 30 tys. zł może zapłacić pracodawca, który nie wyda pracownikowi w terminie świadectwa pracy. Wydłużone zostają natomiast terminy związane z prostowaniem świadectwa pracy na wniosek pracownika – z 7 do 14 dni.

Do Kodeksu pracy wprowadzone zostały także nowe przepisy dotyczące sytuacji, w których pracodawca nie wyda pracownikowi świadectwa pracy. Pracownik będzie miał prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem zobowiązania pracodawcy do wydania świadectwa pracy. Jeżeli pracodawca nie istnieje albo z innych przyczyn wytoczenie przeciwko niemu powództwa jest niemożliwe − pracownikowi będzie przysługiwało prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem ustalenia uprawnienia do otrzymania świadectwa pracy. Co to oznacza w praktyce? To sąd będzie określał treść świadectwa pracy, a prawomocny wyrok lub postanowienie zobowiązujący pracodawcę do wydania świadectwa pracy będzie zastępował to świadectwo.

Niniejsze podsumowanie ma charakter ogólny. Stan prawny aktualny na dzień publikacji artykułu. W przypadku zainteresowania poszczególnymi zagadnieniami prosimy o kontakt.