Sukcesja firmy rodzinnej w Polsce. Jak ją zaplanować?

Firma rodzinna to specyficzna forma prowadzenia działalności gospodarczej – firmą rodzinną może być małe przedsiębiorstwo, ale i korporacja, mogą to być jednoosobowe działalności gospodarcza, ale także spółki prawa handlowego. To szerokie pojęcie, ale w każdym przypadku, chcąc zaplanować odpowiednie zarządzanie taką firmą po zmianie pokoleniowej, trzeba odpowiednio zaplanować sukcesję.

Co to znaczy sukcesja firmy?

W szerokim ujęciu sukcesja to przekazanie wiedzy, struktury i majątku firmy kolejnemu właścicielowi. Jest to proces złożony, który powinien odbyć się płynnie, aby nie zakłócić procesu gospodarczego. Prawo cywilne definiuje ten proces jako wykonanie przez sukcesora obowiązków związanych z następstwem prawnym.

Na czym polega sukcesja firmy?

Sukcesja firmy polega na przekazaniu funkcji oraz majątku przedsiębiorstwa wyznaczonym osobom lub podmiotom. Jest to proces uporządkowany, który ma na celu optymalizację strukturalną i formalną przedsiębiorstwa oraz zabezpieczenie interesu przedsiębiorcy i następców. Warto podkreślić, że choć o sukcesji najczęściej mówi się w kontekście śmierci przedsiębiorcy i przekazania przedsiębiorstwa w spadku, to sukcesja może równie dobrze nastąpić za życia przedsiębiorcy.

Jakie firmy podlegają sukcesji?

Sukcesji podlegają firmy rodzinne. Ponieważ nie jest to kategoria sformalizowana, firmą rodzinną może być niemal każde przedsiębiorstwo. Rozróżnienia dokonuje się na gruncie praktycznej realizacji zarządu majątkiem firmy oraz sformułowania procesów decyzyjnych. Firmy rodzinne mogą mieć praktycznie dowolną formę prawną, zarówno jednoosobową działalność gospodarczą czy formę spółki prawa handlowego.

Kto może zostać zarządcą sukcesyjnym?

Funkcję zarządcy sukcesyjnego powierza przedsiębiorca wybranej przez siebie osobie, ale mogą to zrobić również zgodnie spadkobiercy, jeśli przedsiębiorca nie dokonał wyboru. Dotyczy to jednak tylko jednoosobowych działalności gospodarczych. Kto może być zarządcą sukcesyjnym?

• Zarządcą sukcesyjnym może zostać spadkobierca, osoba bliska albo ktoś niezwiązany osobiście z przedsiębiorcą.
• Musi to być osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.
• Zarządca sukcesyjny nie może mieć orzeczonego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.

Nie ma szczególnych wymogów formalnych, ale z oczywistych przyczyn zarząd sukcesyjny warto powierzyć osobie, co do której nie tylko ma się pełne zaufanie, ale też ma się pewność, że poprowadzi przedsiębiorstwo w określony, pożądany sposób.

Dlaczego warto powołać zarządcę sukcesyjnego?

• Firma zachowuje płynność działania – ma możliwość realizacji kontraktów, podpisywania umów z kontrahentami, możliwość zatrudniania pracowników itd.
• Dzięki ciągłej działalności i ustalonej odpowiedzialności nie wygasają udzielone podmiotowi zezwolenia i koncesje.
• Majątek firmy oraz powiązane z nią wartości niematerialne nie ulegają degradacji po śmierci przedsiębiorcy, ponieważ zarządca sukcesyjny kontynuuje działalność zwykle zgodnie z dotychczasową polityką.
• Przedsiębiorstwo jest w stanie, dzięki ustalonej odpowiedzialności, brać udział w postępowaniach, realizować zobowiązania kredytowe i spełniać inne wymogi formalne.

W jaki sposób powołuje się zarządcę sukcesyjnego?

Powołanie zarządcy sukcesyjnego wymaga wpisu w rejestrze. Jeśli dokonuje tego przedsiębiorca za życia, to musi przygotować świadczenie o powołaniu zarządcy sukcesyjnego w formie pisemnej, pisemną zgodę zarządcy na pełnienie tej funkcji oraz dokonać wpisu do CEIDG.

Jeśli zgłoszenie jest dokonywane po śmierci przedsiębiorcy, to musi ono zostać sporządzone przez notariusza. On też poświadcza pozostałe dokumenty.

Odwołanie zarządcy sukcesyjnego

Odwołanie zarządcy sukcesyjnego jest możliwe w każdym momencie i wymaga przedstawienia mu pisemnego oświadczenia oraz zgłoszenia w CEIDG najpóźniej w następnym dniu roboczym po odwołaniu.

Odwołanie zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy wymaga akceptacji osób posiadających więcej niż połowę udziału w przedsiębiorstwie w spadku. Uprawnienia zarządcy wygasają wówczas w miesiąc po zgłoszeniu zmiany w CEIDG.

Planowanie sukcesji w firmie – jak to zrobić?

Przede wszystkim najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest rozważanie zarządu sukcesyjnego za życia. Zarząd sukcesyjny można wtedy lepiej przygotować, wydając odpowiednie zalecenia i przygotowując formalności. Sama procedura powołania zarządcy sukcesyjnego nie jest skomplikowana, ale chodzi o to, aby w przypadku ustanowienia zarządcy sukcesyjnego mieć pewność, że prowadzenie przedsiębiorstwa będzie odbywało się zgodnie z przekonaniami, które kierowały działalnością gospodarczą zmarłego przedsiębiorcy.

Dlaczego planowanie sukcesji w firmie jest takie ważne?

Wyznaczenie zarządcy sukcesyjnego pozwala uniknąć problemów natury formalnej. Nabywcy przedsiębiorstwa w spadku mogą oczywiście przejąć jego majątek, ale nie zawsze oczywiste jest przejęcie określonych praw i obowiązków. W chwili ustanowienia zarządu sukcesyjnego jest to porządkowane i zapobiega rozejściu się majątku firmowego oraz osłabieniu pozycji firmy, co mogłoby nastąpić do czasu załatwienia formalności spadkowych. Ustanowiony zarząd sukcesyjny pozwala też przyspieszyć powrót firmy na właściwe tory po ustaleniu nowej struktury.

Zaplanuj sukcesję z widokiem na sukces

Jeśli chcesz chronić swoją firmę w każdych okolicznościach, rozważ ustanowieniu zarządu sukcesyjnego w przedsiębiorstwie. Skontaktuj się z nami, a my podpowiemy, jak to zrobić, żeby zabezpieczyć firmę i spadkobierców. Przygotujemy dokumenty, wyjaśnimy procedury i będziemy czuwali nad każdym etapem tego procesu.

Niniejsze podsumowanie ma charakter ogólny. Stan prawny aktualny na dzień publikacji artykułu. W przypadku zainteresowania poszczególnymi zagadnieniami prosimy o kontakt.