Rezydencja podatkowa – co warto wiedzieć?

Osiągasz dochody również poza Polską i zastanawiasz się, gdzie powinieneś zapłacić podatek dochodowy? Wszystko zależy od Twojej rezydencji podatkowej. Dowiedz się, czy decyduje o niej tylko miejsce zamieszkania oraz jak wyglądają zasady rozliczania podatków od osób fizycznych przy osiąganiu przychodów z zagranicy. Oto najważniejsze informacje.

Co to rezydencja podatkowa?

Rezydencja podatkowa jest definiowana jako miejsce zamieszkania do celów podatkowych. Chodzi o kraj, w którym podlegasz nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu i musisz w nim opodatkować się ze wszystkich dochodów, niezależnie gdzie te dochody są osiągane.

W przypadku osób, które mieszkają i pracują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i tylko w Polsce osiągają dochody sytuacja jest jasna – osoba taka jest polskim rezydentem podatkowym. Jednak gdy przynajmniej część przychodów osiąga się poza Polską, wówczas kwestia rezydencji podatkowej nieco się komplikuje –zwłaszcza, że przepisy pozwalające ją ustalić nie są do końca precyzyjne.

Tymczasem ustalenie miejsca rezydencji podatkowej jest kluczowe, ponieważ to od rezydencji podatkowej zależy w którym państwie osoba fizyczna podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

Kto może zostać rezydentem podatkowym?

Reguły, które pozwalają określić miejsce rezydencji podatkowej, nie są jednolite, a przepisy w poszczególnych państwach są w tym zakresie bardzo nieostre. Jak to wygląda w Polsce? W podstawowym zakresie kwestię reguluje ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Za polskiego rezydenta podatkowego (tj. osobę o nieograniczonym obowiązku podatkowym) uznaje się osobę:

• która przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym lub
• dla której Polska jest centrum interesów życiowych – osobistych lub gospodarczych.

O ile pierwsze kryterium jest stosunkowo jasne, ponieważ można łatwo obliczyć, ile czasu przebywało się na terytorium Polski, o tyle drugie może być różnie interpretowane przez organy podatkowe.

Centrum interesów osobistych

W praktyce miejsce, które stanowi centrum interesów osobistych jest rozumiane jako to, w którym:

• znajduje się stałe miejsce zamieszkania podatnika oraz członków jego najbliższej rodziny,
• przynależy do różnego rodzaju organizacji politycznych, kulturalnych i społecznych,
• prowadzi życie towarzyskie.

Centrum interesów gospodarczych

Ośrodek interesów życiowych może uwzględniać powiązania osobiste i gospodarcze. W tym drugim aspekcie na rezydencję podatkową na terenie Polski lub innego kraju mogą wskazywać:

• posiadane w danym państwie inwestycje, nieruchomości i konta bankowe,
• zaciągnięte zobowiązania finansowe,
• posiadanie stosunku pracy lub innego głównego źródła dochodów,
• ubezpieczenie opłacane w danym kraju.

Ograniczony i nieograniczony obowiązek podatkowy a rezydencja podatkowa

Co do zasady, rezydencja podatkowa w danym kraju oznacza, że osoba fizyczna podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od wszystkich osiągane dochodów (przychodów) – bez względu na to, w jakim państwie zostały osiągnięte. To właśnie nieograniczony obowiązek podatkowy.

A co z osobami, które nie mają statusu rezydenta podatkowego w danym kraju? Osoby takie mogą podlegać ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, co oznacza, że mogą podlegać w danym państwie opodatkowaniu tylko z tytułu dochodów osiągniętych w tymże państwie.

W praktyce więc: jeśli mieszkasz w Polsce i większość swoich zarobków osiągasz tutaj, ale dodatkowo wykonałeś kilka niewielkich zleceń za granicą, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obejmuje Cię nieograniczony obowiązek podatkowy, a poza Polską – ograniczony.

Czy można uniknąć podwójnego opodatkowania?

Osiąganie zarobków w różnych krajach może nieść za sobą ryzyko podwójnego opodatkowania. W celu ograniczenia takich sytuacji wiele państw, w tym Polska, zawarło dwustronne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, których celem jest ustalenie w którym państwie dana osoba podlega opodatkowaniu. Umowy te, choć zawierane są przez poszczególne państwa, to jednak w większości wzorowane są na Modelowej Konwencji w sprawie podatku od dochodu i majątku OECD, co pozwala na łatwiejszą ich interpretację we wszystkich państwach, które zawarły takie umowy.

Polska zawarła takie umowy m.in. ze wszystkim państwami Unii Europejskiej, Wielką Brytanią, Norwegią, USA, Chinami, Japonią oraz Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi.

Jednym z najważniejszych elementów umów o unikaniu podwójnego opodatkowania są przepisy określające jaką metodę unikania podwójnego opodatkowania należy stosować w przypadku osiągania dochodów w różnych państwach. W świetle umów zawartych przez Polskę są dwie podstawowe takie metody:

• wyłączenie z progresją, czyli metoda zwolnienia podatkowego – przy jej zastosowaniu dochód z zagranicy nie jest opodatkowany, ale wlicza się do przychodów podatnika i służy do ustalenia progu podatkowego, który będzie miał zastosowanie do dochodów podlegających opodatkowaniu,
• zaliczenie proporcjonalne, czyli metoda kredytu podatkowego – zgodnie z tą zasadą dochody osiągnięte za granicą są wliczane do opodatkowanego przychodu, ale sam podatek uiszczony w innym państwie jest odliczany od kwoty do zapłacenia w Polsce.

Trzeba podkreślić, że Polska jest również stroną Konwencji wielostronnej implementującej środki traktatowego prawa podatkowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku (tzw. Konwencja MLI). Konwencja MLI zmienia szereg umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, zatem każdorazowo konieczne jest sprawdzenie, czy i w jaki sposób, jej treść wpływa na daną dwustronną umowę.

Jak uzyskać certyfikat rezydencji podatkowej w Polsce?

Podstawowym dokumentem potwierdzającym rezydencję podatkową w danym państwie jest certyfikat podatkowy. Jest to dokumenty wydawany przez organ podatkowy i wskazuje w jakim państwie dany podatnik jest rezydentem podatkowym.

W Polsce należy się o niego ubiegać w urzędzie skarbowym. Konieczne jest wypełnienie formularza CFR-1. Po jego złożeniu urząd ma 7 dni na wydanie certyfikatu. Opłata skarbowa za jego uzyskanie wynosi 17 zł.

Zastanawiasz się, czy warto zmienić rezydencję podatkową? Skorzystaj z pomocy doradców JB Solutions!

Zmiana rezydencji podatkowej może być w wielu sytuacjach korzystnym rozwiązaniem – zwłaszcza po ostatniej nowelizacji polskich przepisów w tym zakresie, które ograniczyły abolicję podatkową. Trzeba jednak przy tym wziąć pod uwagę wiele czynników – na przykład konieczność opłacenia tzw. exit-tax przy przenoszeniu rezydencji do innego kraju.

Niniejsze podsumowanie ma charakter ogólny. Stan prawny aktualny na dzień publikacji artykułu. W przypadku zainteresowania poszczególnymi zagadnieniami prosimy o kontakt.