Jednolity Plik Kontrolny – zmiany od 1 października 2020 roku

Obecnie czynni podatnicy VAT są zobowiązani do realizowania obowiązków sprawozdawczych za pomocą Jednolitego Pliku Kontrolnego (dalej: JPK) zawierającego dane z rejestrów zakupu i sprzedaży VAT, a także deklaracji VAT za dany miesiąc lub kwartał.

W tym zakresie zaplanowane zostały dość istotne zmiany, których celem jest uproszczenie procedur związanych z JPK zarówno z perspektywy podatnika, jak i organów podatkowych poprzez połączenie składanych dotychczas odrębnie informacji o prowadzonej ewidencji w formie JPK_VAT oraz deklaracji VAT-7/VAT-7K.

Zgodnie z broszurą informacyjną MF (https://www.podatki.gov.pl/media/6169/broszura-informacyjna-jpk-vat-z-deklaracja.pdf) nowy JPK_VAT będzie miał zastosowanie tylko do rozliczeń podatku dokonywanych dotychczas w formie deklaracji VAT-7 i VAT-7K. Nie będzie natomiast dotyczyć pozostałych deklaracji podatkowych, do których będą mieć zastosowanie dotychczasowe przepisy (np. deklaracji VAT-12, VAT-8, VAT-9M, VAT-10, czy VAT-14).

Początkowo przepisy miały wejść w życie w kwietniu i lipcu 2020 r. ale przepisy Tarczy 4.0 spowodowały jednak, że zmiany te wejdą w życie nieco później. Aktualny termin, zgodnie z którym nowy JPK_VAT zacznie obowiązywać, to 1 października 2020 r.

Najważniejsze zmiany

Nowości w raportowaniu obejmą wszystkich – składanie znowelizowanego JPK_VAT będzie dotyczyło dużych, średnich, małych oraz mikroprzedsiębiorców (zob. art. 109 ust. 3b i 3c ustawy o podatku od towarów i usług; dalej: „Ustawa VAT”).

Plik JPK_V7M będzie składany przez podatników, którzy rozliczają się miesięcznie, natomiast JPK_V7K dotyczyć będzie przedsiębiorców wysyłających deklaracje co kwartał. Ponadto nowe pliki kontrolne zastąpią między innymi deklaracje VAT-27, VAT-ZZ, VAT-ZD oraz VAT-ZT. Nowy JPK VAT z deklaracją będzie można podpisać podpisem kwalifikowanym (polskim lub innego kraju UE), profilem zaufanym lub danymi autoryzującymi, zaś po jego złożeniu będzie możliwość pobrania Urzędowego Poświadczenia Odbioru (UPO).

Nowy JPK a wystawianie faktur

Opisywane zmiany nie obejmują natomiast przepisów dotyczących wystawiania faktur. Konsekwencją tego faktu jest to, że obowiązek oznaczania kodami GTU (tzw. grupowanie rodzajów towarów i usług; stanowią one jeden z elementów wchodzącej w życie nowelizacji) nie dotyczy wystawiania faktur sprzedażowych. Co więcej zgodnie z § 10 ust. 4 rozporządzenia z dnia 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (dalej: „Rozporządzenie”) będzie obowiązek oznaczania w pliku kontrolnym odpowiednimi symbolami m.in. transakcji podlegających mechanizmowi podzielonej płatności (oznaczenie „MPP”) czy transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi (oznaczenie „TP”).

Struktura oraz raportowanie

Nowy plik kontrolny będzie się składał z dwóch elementów. Część ewidencyjna zawierać będzie szczegółowe informacje dotyczące zakupów i sprzedaży wynikające z rejestrów VAT. Z kolei w części deklaracyjnej znajdą się informacje, które dotychczas zawarte były w formularzu deklaracji VAT-7 oraz na dołączanych do niej załącznikach. JPK_V7M będzie zawierał zarówno część deklaracyjną, jak i ewidencyjną. Z kolei podatnicy rozliczający się kwartalnie będą zobowiązani do składania części ewidencyjnej miesięcznie, a deklaracyjnej – kwartalnie. W obu przypadkach plik kontrolny składany jest do 25. dnia miesiąca następującego po rozliczanym okresie (art. 109 ust. 3b i 3c Ustawy VAT).

Kody grup towarowych

GTU to podział niezależny od PKWiU lub PKD. Dotyczy on wyłącznie transakcji z grup o podwyższonym ryzyku podatkowym. Oznaczenia GTU będą wykazywane w części ewidencyjnej JPK. W związku z tym, co zostało już zasygnalizowane wcześniej, obowiązek stosowania klasyfikacji grup towarów i usług nie będzie dotyczył wystawiania faktur. Przepisy w tym zakresie bowiem nie uległy żadnej zmianie (art. 106e Ustawy VAT). Dodatkowo stanowisko to potwierdzają informacje zawarte na stronie Ministerstwa Finansów. Jeśli jednak podatnik zdecyduje się na umieszczenie takiej klasyfikacji na fakturze (przepisy tego nie zabraniają), to będą one stanowić swoiste „wewnętrzne przyporządkowanie”. Tym samym ewentualne błędne oznaczenie zafakturowanej transakcji nie będzie wymagało korekty, ponieważ kod GTU nie stanowi informacji wymaganej do prawidłowego rozliczania podatku.

Kategoryzacje GTU dotyczyć będą podatku należnego (§ 10 ust. 3 w zw. z § 10 ust. 1 Rozporządzenia). Kody te trzeba będzie podawać zarówno przy transakcjach opodatkowanych, zwolnionych, opodatkowanych u nabywcy czy też opodatkowanych stawką 0%. Niemniej jednak, jeśli przedmiotem transakcji będzie towar niezaklasyfikowany do GTU to – zgodnie z punktem II.3 wyjaśnień do rozporządzenia – w ewidencji pliku kontrolnego po prostu będzie pomijać się to oznaczenie. Przyporządkowania w JPK danej transakcji do kodu GTU będzie dokonywał dostawca towaru lub usługi. Zgodnie z wyjaśnieniami MF oznaczenia GTU dotyczą również faktur zaliczkowych.

Kategorie GTU

Szczegółowo rozpisaną klasyfikację GTU zawierają przepisy § 10 ust. 3 Rozporządzenia. Grupy towarów i usług dotyczą tych przedmiotów transakcji, które w opinii ustawodawcy są szczególnie wrażliwie na potencjalne nieprawidłowości podatkowe. Kody w strukturze JPK dotyczące grup towarowych oznaczone są symbolem GTU wraz z przyporządkowanym numerem od 1 do 13 i kształtują się następująco (wybrane towary lub usługi):

• GTU_01: napoje alkoholowe – alkohol etylowy, piwo, wino, napoje fermentowane i wyroby pośrednie, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym,
• GTU_02: benzyny silnikowe i lotnicze, oleje napędowe i opałowe, biopaliwa ciekłe itp. (pełen katalog towarów znajduje się w art. 103 ust. 5aa ustawy),
• GTU_03: olej opałowy w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym oraz olej smarowy, pozostałe oleje o kodach CN od 2710 19 71 do 2710 19 99, z wyłączeniem wyrobów o kodzie CN 2710 19 85,
• GTU_04: wyroby i susz tytoniowy, płyn do papierosów elektronicznych,
• GTU_05: odpady określone w poz. 79-91 załącznika nr 15 do ustawy,
• GTU_06: urządzenia elektroniczne oraz części do nich, określone w poz. 7-9, 59-63, 65, 66, 69 i 94-96 załącznika nr 15 do ustawy,
• GTU_07: pojazdy i części samochodowe o kodach wyłącznie CN 8701 – 8708 oraz CN 8708 10,
• GTU_08: metale szlachetnie i nieszlachetne,
• GTU_09: leki i wyroby medyczne, artykuły spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego,
• GTU_10: budynki, budowle, grunty,
• GTU_11: usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych,
• GTU_12: usługi o charakterze niematerialnym – wyłącznie: doradczych, księgowych, prawnych, zarządczych, szkoleniowych, marketingowych, firm centralnych (head offices), reklamowych, badania rynku i opinii publicznej, w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych,
• GTU_13: usługi transportowe i gospodarki magazynowej.

Warto zwrócić uwagę, że niektóre grupy są bardzo szerokie i nie są precyzyjnie zdefiniowane. W niektórych przypadkach wyraźnie wskazano symbole CN lub PKWiU, a w niektórych ograniczono się jedynie to ogólnego opisu usług. Przykładowo w zakresie usług niematerialnych (GTU_12) przepisy Ustawy VAT (jak również wydanych rozporządzeń) nie zawierają precyzyjnej definicji tych usług. Zgodnie z wyjaśnieniami MF zapis ten należy rozumieć względnie szeroko, uwzględniając faktyczną treść świadczonej usługi. Pomocne w tym przypadku może być:

• a. doradcze (w tym doradztwo prawne i podatkowe, doradztwo związane z zarządzaniem): 62.02.1, 62.02.2, 66.19.91, 69.10.11, 69.10.12, 69.10.13, 69.10.14, 69.20.3, 70.22.11, 70.22.12, 70.22.13, 70.22.14, 70.22.15, 70.22.16, 70.22.3, 71.11.24, 71.11.42, 71.12.11, 71.12.31, 74.90.13, 74.90.15, 74.90.19,
• b. księgowe: 69.20.2
• c. prawne: 69.1
• d. zarządcze: 62.03.11, 62.03.12, 63.11.12, 66.11.19, 66.30.11, 66.30.12, 68.32.11, 68.32.12, 68.32.13, 69.20.4, 70.22.17, 70.22.2, 90.02.19.1
• e. marketingowe: 73.11.12
• f. firm centralnych: 70.1
• g. reklamowych: 73.1
• h. badania rynku i opinii publicznej: 73.2
• i. badań naukowych i prac rozwojowych: 72.
• j. usług szkoleniowych: 85.

Rodzaj transakcji

Ewidencja zawiera również oznaczenia dotyczące rodzaju transakcji. Zgodnie z § 10 ust. 4 Rozporządzenia należy posługiwać się następującymi symbolami:

• SW – dostawa w ramach sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju, o której mowa w art. 23 Ustawy VAT;
• EE – świadczenie usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych, o których mowa w art. 28k Ustawy VAT;
• TP – Transakcje w których zachodzą powiązania między nabywcą, a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 Ustawy VAT;
• TT_WNT – Wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru, dokonane przez drugiego w kolejności podatnika w ramach transakcji trójstronnej – procedura uproszczona;
• TT_D – Dostawa poza terytorium kraju dokonana przez drugiego w kolejności podatnika w ramach transakcji trójstronnej – procedura uproszczona;
• MR_T – Usługi turystyczne opodatkowanych na zasadach marży zgodnie z art. 119 Ustawy VAT
• MR_UZ – Dostawa towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków opodatkowanych na zasadach marży zgodnie z art. 120 Ustawy VAT;
• I_42 – Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów następująca po imporcie tych towarów w ramach procedury celnej 42 (import);
• I_63 – Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów następująca po imporcie tych towarów w ramach procedury celnej 63 (import);
• B_SPV – Transfer bonu jednego przeznaczenia dokonanego przez podatnika działającego we własnym imieniu;
• B_SPV_DOSTAWA – Dostawa towaru lub świadczenie usługi, których dotyczy bon jednego przeznaczenia na rzecz podatnika, który wyemitował bon;
• B_MPV_PROWIZJA – Usługi pośrednictwa oraz innych usług dotyczących transferu bonu różnego przeznaczenia;
• MPP – Transakcje objęte obowiązkiem stosowania mechanizmu podzielonej płatności.

Ewidencja sprzedaży będzie zawierała następujące dodatkowe oznaczenia dowodów (§ 10 ust. 5 Rozporządzenia):

• RO – dokument zbiorczy wewnętrzny zawierający sprzedaż z kas rejestrujących.
• WEW – dokument wewnętrzny.
• FP – faktura, o której mowa w art. 109 ust. 3d Ustawy VAT – faktura do paragonu.

Ewidencja zakupów będzie zawierała następujące dodatkowe oznaczenia dowodów (§ 11 ust. 8 Rozporządzenia):

• VAT_RR – faktury VAT RR, o której mowa w art. 116 Ustawy VAT.
• WEW – dokumentu wewnętrznego.
• MK – faktury wystawionej przez podatnika będącego dostawcą lub usługodawcą, który wybrał metodę kasową rozliczeń określoną w art. 21 Ustawy VAT.

Sankcje

Zgodnie z art. 109 ust. 3f oraz ust. 3g Ustawy VAT Naczelnik Urzędu Skarbowego może wezwać podatnika do skorygowania w terminie 14 dni błędów, które uniemożliwiają przeprowadzenie weryfikacji prawidłowości transakcji. Jednak jeśli podatnik wbrew obowiązkowi skorygowania powyższych błędów nie prześle ewidencji skorygowanej w zakresie błędów wskazanych w wezwaniu (lub nie złoży wyjaśnień albo zrobi to po terminie), bądź też w złożonych wyjaśnieniach nie wykaże, że ewidencja nie zawiera błędów, o których mowa w wezwaniu, to według art. 109 ust. 3h Ustawy VAT Naczelnik Urzędu Skarbowego może nałożyć w drodze decyzji na tego podatnika karę pieniężną w wysokości 500 zł za każdy błąd.

Szczegółowe wyjaśnienia

Biorąc pod uwagę, że nowe przepisy mogą budzić spore rozbieżności w praktyce Ministerstwo Finansów opracowało zbiór pytań i odpowiedzi na podstawowe kwestie: https://www.podatki.gov.pl/jednolity-plik-kontrolny/jpk-vat-z-deklaracja/faq-jpk-vat-z-deklaracja/. Zgodnie z zapowiedziami strona ma być na bieżąco aktualizowana.

Niniejsze podsumowanie ma charakter ogólny. Stan prawny aktualny na dzień publikacji artykułu. W przypadku zainteresowania poszczególnymi zagadnieniami prosimy o kontakt.