W ustawie o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (tzw. Polski Ład) wprowadzono szereg zmian mających wpływ na obciążenia osób fizycznych. W niniejszym opracowaniu chcemy zwrócić uwagę na kwestię oskładkowania prokurentów.
Czym jest prokura?
Zgodnie z art. 1091§ 1 ustawy Kodeks cywilny, prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, a powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich członków zarządu.
Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych („Ustawa SUS”) zawierają katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Artykuł 6 Ustawy SUS uzależnia powstanie obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy prawnej, z której wynika świadczenie pracy, usług lub pełniona funkcja.
Powyższy przepis nie wskazuje prokurenta jako podmiotu podlegającego takim składkom, a więc nie zaistnieje obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia, które będzie otrzymywał prokurent za pełnienie swej funkcji gdyż, jak wcześniej wskazano prokura sama w sobie stanowi szczególny rodzaj pełnomocnictwa i nie rodzi obowiązków przewidzianych w Ustawie SUS. Takie stanowisko można odnaleźć również w interpretacjach ZUS, np. interpretacja z 19 listopada 2020 r. (nr WPI/200000/43/851/2020).
Wynagrodzenie prokurenta a składka zdrowotna
Zgodnie z wprowadzonymi od 1 stycznia 2022 r. w ramach tzw. Polskiego Ładu przepisami ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowych ze środków publicznych, obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie (art. 66 ust. 1 pkt 35a).
Przepis ten nie wskazuje wprost czy wynagrodzenie prokurentów podlega składce zdrowotnej i może powstać wątpliwość czy od takiego wynagrodzenia należy pobierać taką składkę. Prokurent jest specyficznym rodzajem pełnomocnika i wydaje się, że w takim przypadku nie powinno mówić się o „powołaniu” w rozumieniu tego przepisu.
Niemniej jednak, w uzasadnieniu do nowelizacji przepisów wprost wskazano, że celem tego przepisu było objęcie składką zdrowotną nie tylko członków zarządu pełniących swoją funkcję i otrzymujących wynagrodzenie jedynie na podstawie powołania, ale również prokurentów. Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w najnowszych interpretacjach Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, który wyraźnie stoi na stanowisku, że wynagrodzenie takie podlega składce zdrowotnej (np. decyzja nr 15/2022/BP z 22 lutego 2022 r.)
Planowane zmiany
Biorąc pod uwagę powyższe wątpliwości, w ramach nowelizacji Polskiego Ładu planowana jest zmiana przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowych ze środków publicznych.
Zgodnie z obecną treścią projektu składce zdrowotnej będą podlegały osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania oraz prokurenci, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym niezależnie od kwalifikacji do źródła przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten nie pozostawi wątpliwości, że wynagrodzenie wypłacane prokurentowi będzie podlegać 9% składce zdrowotnej.
Powstaje jednak pytanie jak organy będą podchodzić do planowanej zmiany przepisów i wynagrodzenie wypłaconego w pierwszej połowie bieżącego roku, tj. czy potraktują tę zmianę jako wprowadzenie nowego obowiązku, czy też jedynie jako zmianę doprecyzowującą przepisy. Analizując interpretacje NFZ można podejrzewać, że będzie to druga z powyższych opcji.
Planowane wejście w życie nowych przepisów to 1 lipca 2022 r.
Niniejsze podsumowanie ma charakter ogólny. Stan prawny aktualny na dzień publikacji artykułu. W przypadku zainteresowania poszczególnymi zagadnieniami prosimy o kontakt.
