Choć przepisy Kodeksu pracy dotyczące mobbingu obowiązują już od wielu lat, to jednak cały czas świadomość tego, czym jest mobbing i w jaki sposób pracodawcy powinni przeciwdziałać takim zachowaniom niepożądanym, jest znikoma. A trzeba pamiętać, że odpowiednie działania prewencyjne mogą ograniczyć lub nawet wyeliminować odpowiedzialność pracodawcy.
Czym jest mobbing?
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie, ośmieszenie, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników (art. 94³ § 2).
Zgodnie z powyższym przepisem oraz licznym orzecznictwem sądowym, aby określone zachowania mogły być zakwalifikowane jako mobbing, muszą one:
- polegać na nękaniu lub zastraszaniu pracownika,
- mieć długotrwały i systematyczny charakter,
- wywoływać u pracownika zaniżoną ocenę przydatności zawodowej,
- powodować lub mieć na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
Z kolei mobbingiem, co do zasady, nie będą:
- jednorazowe akty poniżenia, ośmieszenia, zlekceważenia pracownika,
- uzasadniona krytyka pracownika,
- warunki pracy niespełniające kryteriów BHP,
- oraz konflikty pomiędzy pracownikami.
Jak obowiązki mają pracodawcy?
Przepisy nakładają na pracodawców obowiązek przeciwdziałania mobbingowi (art. 94³ § 1). Niestety, przepisy nie wskazują precyzyjnie, na czym te działania mają polegać.
W praktyce pracodawca, chcąc przeciwdziałać mobbingowi, powinien opracować i wdrożyć tzw. wewnętrzną politykę antymobbingową, której celem jest zapobieganie zachowaniom o charakterze niepożądanym w miejscu pracy oraz ustalenie zasad postępowania w przypadku wystąpienia mobbingu.
Ponadto pracodawcy mogą także przeprowadzać wewnętrzne szkolenia dotyczące mobbingu, zarówno dla kadry menedżerskiej, jak i szeregowych pracowników.
Kolejnym elementem, który pracodawcy mogą rozważyć, jest powołanie komisji antymobbingowej albo pełnomocnika do spraw przeciwdziałania mobbingowi.
Dlaczego przeciwdziałanie mobbingowi jest istotne?
Pracownicy, którzy byli poddani mobbingowi, mogą dochodzić od pracodawcy różnego rodzaju świadczeń. Zgodnie z art. 94³ § 3 Kodeksu pracy, pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Ponadto pracownik, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.
Warto podkreślić, że zgodnie z orzecznictwem sądowym, jeśli w postępowaniu mającym za przedmiot odpowiedzialność pracodawcy z tytułu mobbingu pracodawca wykaże, że podjął realne działania mające na celu przeciwdziałanie takim sytuacjom i że, oceniając je z obiektywnego punktu widzenia, da się potwierdzić ich potencjalną pełną skuteczność, pracodawca może uwolnić się od odpowiedzialności (tak jak np. w wyroku Sądu Najwyższego z 3 sierpnia 2011 r., sygn. I PK 35/11). Działania pracodawcy podjęte dopiero po stwierdzeniu mobbingu nie zwolnią go z takiej odpowiedzialności.
Dlatego też pracodawcy powinni rozważyć wprowadzenie odpowiednich procedur antymobbingowych oraz podjąć inne działania mające na celu przeciwdziałanie takim sytuacjom.
Powyższe podsumowanie ma charakter ogólny. Jeśli potrzebujesz szczegółowych informacji lub wsparcia w konkretnym przypadku, wypełnij formularz kontaktowy.
