Prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki kapitałowej wiąże się z szeregiem obowiązków, w tym z terminowym regulowaniem zobowiązań podatkowych. W przypadku, gdy spółka nie jest w stanie sprostać tym obowiązkom, odpowiedzialność za jej długi podatkowe może spaść na zarząd. Poniżej przedstawiamy podstawowe zasady związane z odpowiedzialnością podatkową członków zarządu.
Przepisy Ordynacji podatkowej
Kluczowym przepisem regulującym odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki kapitałowej jest art. 116 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa („Ordynacja podatkowa”).
Zgodnie z tym przepisem, za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, prostej spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna.
Przesłanki odpowiedzialności
Aby członek zarządu mógł ponieść odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spółki, muszą być spełnione łącznie następujące przesłanki:
- Powstanie zaległości podatkowej spółki: chodzi o niezapłacone w terminie podatki, odsetki za zwłokę, koszty upomnienia czy koszty egzekucyjne.
- Bezskuteczność egzekucji z majątku spółki: organ podatkowy musi najpierw podjąć próbę ściągnięcia długu z majątku samej spółki. Dopiero gdy ta próba okaże się nieskuteczna (w całości lub części), możliwe jest skierowanie roszczeń do członków zarządu (tzw. odpowiedzialność subsydiarna).
- Pełnienie funkcji członka zarządu w czasie powstania zobowiązania: odpowiedzialność dotyczy tych zaległości podatkowych, których termin płatności upływał w okresie, gdy dana osoba pełniła funkcję członka zarządu.
Odpowiedzialność solidarna
Jak wynika z powołanego przepisu Ordynacji podatkowej, odpowiedzialność członków zarządu ma charakter solidarny, co oznacza, że organy podatkowe mogą dochodzić całości należności od jednego lub kilku członków zarządu. Istota odpowiedzialności solidarnej, którą ponosi zarząd powoduje, że każdy z członek może zostać zobowiązany do uregulowania całości długu podatkowego, nawet jeśli inni członkowie zarządu również ponoszą odpowiedzialność za zaległości podatkowe.
Jak członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności?
Art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej przewiduje okoliczności wyłączające odpowiedzialność członka zarządu. W świetle orzecznictwa sądowego badanie negatywnych przesłanek odpowiedzialności członka zarządu może następować wyłącznie w okresie, kiedy pełnił on tę funkcję. Oznacza to, że późniejsze zdarzenia (np. wystąpienie przesłanek do zgłoszenia wniosku o upadłość) nie mają znaczenia.
Pierwszą możliwością wyłączenia odpowiedzialności członka zarządu jest, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy Prawo restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie Prawo restrukturyzacyjne.
Przepis nie wskazuje co oznacza „we właściwym czasie” ale orzecznictwo sądowe wypracowało pewne wytyczne w tej kwestii. Kluczowe jest odniesienie do art. 21 ust. 1 Prawa upadłościowego, który nakłada na dłużnika obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Jednakże, ocena „właściwego czasu” jest każdorazowo dokonywana indywidualnie, z uwzględnieniem konkretnych okoliczności sprawy oraz działań podejmowanych przez zarząd w celu ratowania spółki.
Drugi przypadek wyłączający odpowiedzialność to wykazanie przez członka zarządu, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy.
Kolejną przesłanką wyłączającą odpowiedzialność jest wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Niestety przepis nie wskazuje co należy rozumieć przez „zaspokojenie zaległości w znacznej części”, zostawiając pewną ocenę organowi podatkowemu.
Jak wynika z powyższego, odpowiedzialność osobista członka zarządu może być istotna a możliwości jej wyłączenia są dość ograniczone. Dlatego też niezwykle ważne jest aby członkowie zarządu monitorowali sytuację finansową spółki i w odpowiednim czasie podejmowali odpowiednie działania restrukturyzacyjne.
Powyższe podsumowanie ma charakter ogólny i dotyczy przepisów aktualnych na dzień publikacji artykułu. Jeśli masz pytania lub potrzebujesz wsparcia w konkretnej sprawie – skorzystaj z formularza kontaktowego.
