Od 1 listopada 2019 r. mechanizm odwrotnego obciążenia zostanie zastąpiony stosowanym obligatoryjnie mechanizmem podzielonej płatności dla towarów i usług wymienionych w zał. nr 15 do ustawy o VAT. Obowiązkowy split payment wiąże się też ze zwiększonymi obowiązkami. Każdy podatnik sprzedający i nabywający te towary lub usługi musi obowiązkowo posiadać rachunek rozliczeniowy, lub imienny rachunek w SKOK otwarty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Do tych rozliczeń nie można posługiwać się rachunkiem osobistym, który może być przez osoby fizyczne wykorzystywany w działalności.
Od kiedy obowiązkowy split payment? Czy są przepisy przejściowe?
Obowiązkowy split payment zacznie funkcjonować już od 1 listopada 2019 roku. Stosowany będzie wobec sprzedaży usług i towarów z załącznika nr 15, która ma miejsce od 1 listopada 2019 roku. Zgodnie z przepisami przejściowymi, odwrotne obciążenie (w dotychczasowym brzmieniu przepisów, tj. sprzed 1 listopada) stosuje się w sytuacji gdy:
- przed 1 listopada 2019 r. podatnik dokonał dostawy towarów lub świadczenia usług, wymienionych w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy, dla których obowiązek podatkowy powstał lub faktura została wystawiona po 31 października 2019 r.,
- po 31 października 2019 r. podatnik dokonał dostawy towarów lub świadczenia usług, wymienionych w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy, dla których faktura została wystawiona przed 1 listopada 2019 r.,
Podsumowując, od 1 listopada 2019 r. obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności będzie dotyczył transakcji z załącznika nr 15 ustawy o VAT, czyli m.in. tych, które dotychczas były rozliczane odwrotnym obciążeniem VAT.
Dla kogo obowiązkowy split payment?
Obowiązkowe zastosowanie split payment wystąpi, gdy łącznie spełnione zostaną warunki:
- obowiązek podatkowy, dostawa towarów lub świadczenie usług oraz data wystawienia faktury przypada po 31 października 2019 roku,
- wartość brutto transakcji wynosi powyżej 15 tys. zł lub równowartość tej kwoty,
- co najmniej jedna pozycja z faktury zawarta została w załączniku 15 znowelizowanej ustawy o VAT,
- sprzedawca oraz odbiorca są podatnikami (transakcja B2B, niezależnie czy nabywcą jest podatnik VAT czynny czy zwolniony).
Do pobrania: Załącznik nr 15 ustawy o VAT
W związku z wejściem obowiązkowego split paymentu czynni podatnicy VAT świadczący usługi lub dostarczający towary z załącznika nr 15 ustawy o VAT oraz ich nabywcy będą zobowiązani do posiadania firmowego rachunku bankowego. Wynika to z faktu, że dla prywatnych rachunków bankowych (typu ROR) nie jest otwierany rachunek VAT oraz nie jest możliwe korzystanie z komunikatu przelewu do zastosowania split payment.
Czym zatem jest rachunek rozliczeniowy? Jak wynika z art. 49 ust. 2 Prawa bankowego rachunki rozliczeniowe oraz rachunki lokat terminowych mogą być prowadzone wyłącznie dla:
- osób prawnych,
- jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, o ile zdolność prawną,
- osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek, w tym dla osób będących przedsiębiorcami.
Jest to zatem rachunek otwierany w związku z prowadzoną działalnością.
Wprowadzenie obowiązku posiadania rachunku rozliczeniowego lub imiennego rachunku w SKOK, otwartego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, wynika z faktu, że tylko do tych rachunków bank może założyć rachunek VAT.
Z założenia art. 108e ustawy o VAT ma prowadzić do wyeliminowania przypadków uchylania się od obowiązku rozliczania przy zastosowaniu mechanizmu split payment na przykład poprzez wykorzystywanie do rozliczeń rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych.
Natomiast jeśli nabywca towaru czy usługi próbowałby dokonać przelewu w mechanizmie podzielonej płatności na rachunek ROR wskazany przez kontrahenta, to taki przelew będzie odrzucony, a płatność nie zostanie zrealizowana (art. 62c ust. 11 Prawa bankowego). Również, jeśli nabywca ma tylko ROR, to nie może dokonać zapłaty przy użyciu split payment.
Którzy podatnicy nie muszą posługiwać się rachunkiem rozliczeniowym w prowadzonej działalności
Mimo że rachunek rozliczeniowy jest związany z prowadzoną działalnością, w praktyce nie każdy przedsiębiorca musi go obecnie posiadać.
Przypomnijmy zasadę dokonywania lub przyjmowania płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, wynikającą z art. 19 Prawa przedsiębiorców. Musi to nastąpić w każdym przypadku, gdy:
- stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
- jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Owszem, pojawia się tu obowiązek korzystania z rachunku bankowego, jednak pojęcie rachunku płatniczego obejmuje rachunki rozliczeniowe (właściwe dla przedsiębiorców) i „zwykłe” rachunki ROR. Nie ma więc wprost zakazu wykorzystywania ROR w działalności gospodarczej.
Warto też zauważyć, że jakkolwiek z art. 61 § 1 Ordynacji podatkowej wynika, iż zapłata podatków przez podatników prowadzących działalność gospodarczą i obowiązanych do prowadzenia księgi rachunkowej lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów następuje w formie polecenia przelewu, jednak z obowiązku tego zwolnieni są mikroprzedsiębiorcy. Mikroprzedsiębiorcą jest np. podmiot, który osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro.
Zatem art. 108e ustawy o VAT będzie przepisem szczególnym, mającym znaczenie dla części mniejszych przedsiębiorców. Będą musieli założyć rachunki rozliczeniowe, gdy sprzedają lub kupują towary z zał. nr 15 do ustawy o VAT. W przypadku pozostałych transakcji nadal będą mogli korzystać z ROR.
Uwaga! Założony rachunek rozliczeniowy należy zgłosić do urzędu skarbowego w terminie 7 dni od dnia założenia. Osoba fizyczna powinna posłużyć się formularzem NIP-7.
Nadmienić należy, że jeśli rozliczenie nastąpi w formie kompensaty, obowiązkowy split payment nie będzie miał zastosowania (art. 108a ust. 1d ustawy o VAT). Tak, więc jeśli faktura sprzedaży rozliczana jest kompensatą, nie ma obowiązku dodawania adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”.
Sankcje za niestosowanie obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności
W przypadku niezastosowania obowiązkowego split paymentu ustawodawca przewidział liczne sankcje.
| Kogo dotyczy sankcja | Rodzaj sankcji | Kiedy stosowana |
| Sprzedawca | dodatkowe zobowiązanie w wysokości 30% kwoty podatku przypadającej na dostawę towarów lub świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy, wykazanej na tej fakturze. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się. | Gdy na fakturze nie zamieści oznaczenia „mechanizm podzielonej płatności”, jeśli transakcja będzie podlegać obowiązkowemu mechanizmowi split payment. Nie będzie wymierzane dodatkowe zobowiązanie, gdy nabywca mimo braku oznaczenia zastosuje ten mechanizm. |
| Nabywca | kara grzywny do 720 stawek dziennych; w wypadku mniejszej wagi, kara grzywny za wykroczenie skarbowe | Gdy wbrew obowiązkowi dokonuje płatności kwoty należności wynikającej z faktury z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności |
| dodatkowe zobowiązanie w wysokości kwoty podatku przypadającej na dostawę towarów lub świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy, wykazanej na tej fakturze. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się. | Nabywca dokonał płatności, nie stosując obowiązkowego split payment |
Niniejsze podsumowanie ma charakter ogólny. Stan prawny aktualny na dzień publikacji artykułu. W przypadku zainteresowania poszczególnymi zagadnieniami prosimy o kontakt.
