Rozwiązując umowę o pracę z pracownikiem trzeba pamiętać, że w zależności od przyczyny takiego wypowiedzenia umowy, po stronie pracodawcy powstać może obowiązek wypłaty odprawy.
Kiedy zwolnionemu pracownikowi należy się odprawa?
Odprawa związana ze zwolnieniem pracownika uregulowana została w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników z dnia 13 marca 2003 roku („Ustawa”).
Ustawa znajdzie zastosowanie w zakładach pracy, w których zatrudnionych jest przynajmniej 20 pracowników. Jeśli w zakładzie pracy zatrudnionych jest mniej niż 20 pracowników, to nie powstaje obowiązek wypłaty odprawy.
Kolejnym ważnym elementem warunkującym przyznanie odprawy ustawowej jest wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi z przyczyny leżącej po stronie pracodawcy. Oznacza to w praktyce, że odprawa będzie należna przykładowo w przypadku likwidacji stanowiska albo gdy redukcja zatrudnienia następuje z powodów ekonomicznych.
Zwolnienia grupowe i indywidulane
Przepisy Ustawy dotyczące odprawy, znajdą zastosowanie przy zwolnieniach grupowych, ale także przy zwolnieniach indywidualnych z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron.
Na podstawie art. 1 Ustawy ze zwolnieniem grupowym mamy do czynienia, kiedy pracodawca zatrudniający przynajmniej 20 pracowników zwalnia w okresie nieprzekraczającym 30 dni co najmniej:
- 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 osób,
- 10% załogi, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100 osób, ale mniej niż 300,
- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 osób.
Ile będzie wynosić odprawa?
Zgodnie z art. 8 Ustawy wysokość odprawy jest ustalana indywidualnie i uzależniona jest od okresu zatrudnienia pracownika. Jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy:
- krócej niż 2 lata – przysługuje mu wysokość jednomiesięcznego wynagrodzenia,
- od 2 do 8 lat – przysługuje mu wysokość dwumiesięcznego wynagrodzenia,
- ponad 8 lat – przysługuje mu wysokość trzymiesięcznego wynagrodzenia.
Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.
Co ciekawe, ustawodawca zdecydował się uregulować również maksymalną wysokość odprawy pieniężnej – nie może ona wynosić więcej niż 15-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy, czyli obecnie maksymalna odprawa wynikająca z przepisów wynosi 64 500 złotych.
Czy od odprawy należy odprowadzić składkę ZUS?
Co do zasady odprawy wypłacane pracownikom nie podlegają składkom na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, nie stanowią podstawy wymiaru składek:
- odprawy,
- odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu:
- wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy (w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy),
- nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia,
- niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.
Co z dobrowolną odprawą pieniężną dla pracownika w związku z rozwiązaniem umowy o pracę?
Nie ulega wątpliwości, że odprawy wynikające z Ustawy są zwolnione ze składek ZUS. Co jednak w sytuacji gdy pracodawca zdecyduje się przyznać pracownikowi odprawę nawet gdy zgodnie z przepisami nie jest ona wymagana albo, jeżeli nawet jest wymagana, w wyższej wysokości.
W świetle interpretacji wydawanych przez ZUS taka odprawa również nie podlega składkom na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Stanowisko takie można odnaleźć w interpretacji z 29 grudnia 2023 r. (sygn. DI/200000/43/1178/2023).
Powyższe podsumowanie ma charakter ogólny. W przypadku zainteresowania poszczególnymi zagadnieniami prosimy o kontakt.
