Zakup przedsiębiorstwa to często skomplikowany proces, obarczony wieloma różnymi ryzykami. Nabywca przedsiębiorstwa (lub jego zorganizowanej części), oprócz przejęcia aktywów i pasywów, może zostać obarczony odpowiedzialnością za zaległości podatkowe zbywcy.
Zasadniczo odpowiedzialność tą reguluje art. 112 Ordynacji podatkowej. Na jakich zasadach nabywca może ponosić odpowiedzialność za zaległości podatkowe zbywcy? Jakie są ograniczenia tej odpowiedzialności? Czy nabywca ma możliwość jej zmniejszenia poprzez uzyskanie odpowiedniego zaświadczenia? W niniejszym artykule odpowiemy na te pytania.
Czym jest przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część?
Przepisy Ordynacji podatkowej nie definiują pojęcia przedsiębiorstwa. Dlatego też pomocniczo można odwołać się do definicji z art. 551 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:
Przedsiębiorstwo to zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych, przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej.
Z kolei definicję zorganizowanej części przedsiębiorstwa, można znaleźć w różnych ustawach podatkowych:
Zorganizowana część przedsiębiorstwa to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązania), przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo, samodzielnie realizujące te zadania.
Przepisy Ordynacji podatkowej
Zgodnie z art. 112 Ordynacji podatkowej nabywca przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, chyba że — przy zachowaniu należytej staranności — nie mógł wiedzieć o tych zaległościach.
Na podstawie powyższego przepisu nabywca przedsiębiorstwa (lub jego zorganizowanej części) ponosi odpowiedzialność solidarną ze zbywcą za zaległości podatkowe zbywcy, które są związane z nabywanym przedsiębiorstwem.
Oznacza to, że jeśli przedsiębiorstwo, które nabywca przejmuje, posiada zaległości podatkowe (np. niezapłacone podatki dochodowe lub VAT), nabywca może zostać zobowiązany do ich uregulowania. Nie ma przy tym znaczenia, czy przedsiębiorstwo (lub jego zorganizowana część) nabył odpłatnie (np. na podstawie umowy sprzedaży) czy też nieodpłatnie (np. w drodze darowizny).
Co istotne, zakres odpowiedzialności nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części (art. 112 § 3 Ordynacji podatkowej).
Ograniczenie odpowiedzialności przez uzyskanie zaświadczenia
Nabywca przedsiębiorstwa ma możliwość ograniczenia swojej odpowiedzialności za zaległości podatkowe zbywcy. Może to zrobić, uzyskując przed zawarciem umowy zaświadczenie z odpowiedniego organu podatkowego. Zaświadczenie to potwierdza, że zbywca nie zalega w podatkach.
Zgodnie z art. 112 § 6 Ordynacji podatkowej nabywca nie odpowiada za zaległości podatkowe, które nie zostały wykazane w zaświadczeniu, o którym mowa w art. 306g. Zgodnie z tym przepisem organy podatkowe wydają zaświadczenie o wysokości zaległości podatkowych zbywającego na wniosek zbywającego albo — za jego zgodą — na wniosek nabywcy. W zaświadczeniu tym organ podatkowy określa wysokość zaległości podatkowych zbywającego na dzień jego wydania.
Warto podkreślić, że zaświadczenie to jest istotnym dokumentem ochronnym dla nabywcy. Uzyskanie go pozwala na pełne zabezpieczenie przed ryzykiem związanym z przejęciem zaległości podatkowych.
Ważne jest także to, że nabywca odpowiada również za zaległości podatkowe powstałe po dniu wydania zaświadczenia, a przed dniem nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, jeżeli od dnia wydania zaświadczenia do dnia zbycia upłynęło więcej niż 30 dni. Istotne jest więc, aby po uzyskaniu zaświadczenia nie zwlekać zbyt długo z transakcją. Najlepiej przeprowadzić ją przed upływem 30 dni od dnia wydania zaświadczenia.
Nabywca przedsiębiorstwa a składki ZUS
Powyższe zasady odpowiedzialności stosuje się również do zaległości wynikających z nieopłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Wynika to z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który odsyła właśnie do przepisów Ordynacji podatkowej.
Niestety w tym przypadku nie będzie możliwości ograniczenia odpowiedzialności nabywcy poprzez uzyskanie zaświadczenia na podstawie art. 306g Ordynacji podatkowej. Dlatego też niezwykle istotne jest, aby przed zakupem przedsiębiorstwa (lub jego zorganizowanej części) sprawdzić, czy zbywca regulował w sposób prawidłowy składki na ubezpieczenia społeczne.
Nabycie przedsiębiorstwa wiąże się z istotnymi konsekwencjami podatkowymi. Dlatego przed podjęciem decyzji warto skonsultować się z doświadczonym doradcą biznesowym, który pomoże ocenić ryzyko i zabezpieczyć interesy nabywcy.
Powyższe podsumowanie ma charakter ogólny i dotyczy przepisów aktualnych na dzień publikacji artykułu. Jeśli masz pytania lub potrzebujesz wsparcia w konkretnej sprawie – skorzystaj z formularza kontaktowego.
