Rada pracowników jest jednym z najważniejszych elementów dialogu społecznego w miejscu pracy. To organ, który ma za zadanie reprezentować interesy pracowników. W jaki sposób? Umożliwiając im aktywne uczestnictwo w sprawach, które wpływają na ich codzienne warunki pracy i życie zawodowe. W niniejszym artykule przyjrzymy się roli rady pracowników. Omówimy jej kompetencje, zasady funkcjonowania, a także zweryfikujemy przepisy prawne regulujące jej działalność w Polsce.
Instytucja rady pracowników została wprowadzona do polskiego systemu prawnego na mocy przepisów zawartych w ustawie z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników oraz przeprowadzaniu z nimi konsultacji („Ustawa”).
Kto musi poinformować pracowników o możliwości utworzenia rady pracowników?
Zgodnie z przepisami Ustawy, pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 pracowników mają obowiązek poinformować pracowników o możliwości utworzenia rady pracowników. Oznacza to, że pracodawca przekraczający powyższy próg, musi umożliwić pracownikom wybór przedstawicieli, którzy będą pełnić funkcję w radzie. Poinformowanie to powinno nastąpić niezwłocznie, a pracownicy muszą mieć możliwość podjęcia decyzji o jej powołaniu. Ostatecznie to od pracowników będzie zależało czy utworzą taką radę.
Rada pracowników – jak ją wybrać?
Zasady wyboru rady pracowników reguluje art. 8 i następne Ustawy. Zgodnie z tymi przepisami, wybory członków rady pracowników organizuje pracodawca na pisemny wniosek grupy co najmniej 10 % pracowników.
Jego obowiązkiem jest powiadomić pracowników o:
- terminie przeprowadzania wyborów,
- terminie zgłoszenia kandydatów na członków rady pracowników,
w sposób przyjęty u danego pracodawcy.
Wybory członków rady pracowników są bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Są ważne, jeżeli wzięło w nich udział co najmniej 50 % pracowników zatrudnionych u pracodawcy. Rada pracowników jest wybierana na czteroletnią kadencję.
Obowiązki pracodawcy względem rady pracowników
Pracodawca ma obowiązek współpracować z radą pracowników i zapewnić jej odpowiednie warunki do wykonywania jej funkcji.
Zgodnie z przepisami Ustawy pracodawca przekazuje radzie pracowników informacje dotyczące:
- działalności i sytuacji ekonomicznej pracodawcy oraz przewidywanych w tym zakresie zmian;
- stanu, struktury i przewidywanych zmian zatrudnienia oraz działań mających na celu utrzymanie poziomu zatrudnienia;
- działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia.
Dodatkowo, w zakresie pkt 2 i pkt 3 powyżej, pracodawca ma obowiązek przeprowadzić konsultacje, które powinny być prowadzone:
- w terminie, formie i zakresie umożliwiającym pracodawcy podjęcie działań w sprawach objętych konsultacjami;
- w zależności od przedmiotu dyskusji, na odpowiednim poziomie kierowniczym;
- na podstawie informacji przekazanej przez pracodawcę oraz opinii przedstawionej przez radę pracowników i zdania odrębnego członka rady pracowników;
- w sposób umożliwiający radzie pracowników odbycie spotkania z pracodawcą w celu uzyskania jego stanowiska wraz z uzasadnieniem odnoszącym się do jej opinii;
- w celu umożliwienia osiągnięcia porozumienia pomiędzy radą pracowników a pracodawcą.
Ochrona członków rady pracowników
Trzeba pamiętać, że przepisy Ustawy zapewniają specyficzną ochronę członkom rady pracowników. Pracodawca nie może bez zgody rady pracowników wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z pracownikiem będącym jej członkiem w okresie jego członkostwa w radzie pracowników.
Dodatkowo, pracownik będący członkiem rady pracowników ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, na czas niezbędny do udziału w pracach rady pracowników, które nie mogą być wykonane poza godzinami pracy, w przypadku gdy nie korzysta ze zwolnienia z innego tytułu.
Sankcje za naruszenie przepisów Ustawy
Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących powołania rady pracowników lub niewykonywanie obowiązków informacyjnych i konsultacyjnych grozi sankcjami.
Zgodnie z Ustawą (art. 19) pracodawca, który m.in. uniemożliwia utworzenie rady pracowników, nie przekazuje informacji o osiągnięciu progu zatrudnienia, nie informuje rady pracowników lub nie przeprowadza z nią konsultacji w sprawach określonych w ustawie lub utrudnia przeprowadzenie konsultacji podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.
Powyższe podsumowanie ma charakter ogólny i dotyczy przepisów aktualnych na dzień publikacji artykułu. Jeśli masz pytania lub potrzebujesz wsparcia w konkretnej sprawie – skorzystaj z formularza kontaktowego.
