System podatkowy w Polsce przewiduje szereg preferencji i ulg podatkowych. Mają one na celu wsparcie określonych grup społecznych i zachęcenie do podejmowania działań sprzyjających stabilności demograficznej. W niniejszym artykule przybliżymy najważniejsze ulgi demograficzne w PIT: ulga na dziecko, ulga dla młodych, ulga dla samotnych rodziców oraz pracujących seniorów. Wyjaśnimy, kto może z nich skorzystać oraz jakie warunki musi w tym celu spełnić.
Ulga na dziecko
Jedną z najbardziej powszechnych ulg demograficznych jest ulga prorodzinna (tzw. “ulga na dziecko”). Przysługuje ona rodzicom, opiekunom prawnym oraz rodzicom zastępczym, którzy sprawują faktyczną opiekę nad dzieckiem. Kwota ulgi zależy od liczby dzieci wychowywanych w rodzinie i wynosi:
- 1 112,04 zł rocznie na pierwsze dziecko,
- 1 112,02 zł rocznie na drugie dziecko,
- 2 000,04 zł rocznie na trzecie dziecko,
- 2 700,00 zł rocznie na czwarte i każde kolejne dziecko.
Ulgę można odliczyć od podatku dochodowego, co w praktyce obniża kwotę należną fiskusowi.
Co istotne – gdy podatek do zapłaty jest niższy niż przysługująca ulga na dziecko, podatnik ma możliwość uzyskania zwrotu niewykorzystanej części ulgi w postaci tzw. dodatkowego zwrotu ulgi na dzieci.
Warto pamiętać, że ulga na dziecko nie przysługuje wszystkim. Istnieją limity dochodowe, które ograniczają możliwość jej zastosowania dla osób o wysokich dochodach.
Limity te wyglądają następująco:
- 112 000 zł dochodu w roku podatkowym – w przypadku podatników pozostających w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy (należy w tym przypadku zsumować dochody podatnika i małżonka, a także podatnika będącego osobą samotnie wychowującą dziecko,
- 56 000 zł dochodu w roku podatkowym – w przypadku podatnika nie pozostającego w związku małżeńskim (w tym również przez część roku).
Ulga dla młodych
Pozwala ona na zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) określonych przychodów do kwoty 85 528 zł w roku podatkowym. Przychody przekraczające ten limit podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach.
Z ulgi mogą skorzystać osoby poniżej 26. roku życia, które osiągają przychody z:
- pracy na podstawie stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy, stosunku służbowego lub stosunku pracy nakładczej,
- umów zlecenia zawartych z firmą,
- odbywania praktyki absolwenckiej,
- stażu uczniowskiego.
Od 2021 roku ulga obejmuje również przychody z tytułu praktyk absolwenckich i staży uczniowskich.
Ulga dla młodych nie obejmuje przychodów z:
- działalności gospodarczej,
- umów o dzieło,
- przychodów opodatkowanych ryczałtem.
W przypadku, gdy przychody są uzyskiwane od płatnika (np. pracodawcy), ulga jest stosowana automatycznie przy obliczaniu zaliczek na podatek. Dzieje się to jednak pod warunkiem, że podatnik złoży płatnikowi oświadczenie o spełnieniu warunków do zwolnienia. Jeśli takie oświadczenie nie zostanie złożone, zwrot nadpłaconego podatku nastąpi przy rozliczeniu rocznym.
Warto podkreślić, że jeśli podatnik uzyskał wyłącznie przychody objęte ulgą dla młodych i nie przekroczyły one kwoty 85 528 zł, nie ma obowiązku składania zeznania podatkowego. Jednak w sytuacji, gdy wystąpiły inne okoliczności, takie jak np. konieczność doliczenia dochodów małoletnich dzieci, obowiązek złożenia zeznania może powstać.
Ulga dla samotnych rodziców
Preferencja polega na obliczeniu podatku w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci. Dzięki temu kwota wolna od podatku (30 000 zł) jest realizowana dwukrotnie. W praktyce oznacza to 60 000 zł dochodu wolnego od opodatkowania.
Z preferencyjnego rozliczenia mogą skorzystać osoby, które:
- są rodzicem lub opiekunem prawnym dziecka i posiadają status: panny, kawalera, wdowy, wdowca, rozwódki, rozwodnika, osoby, wobec której orzeczono separację;
- osoby, których małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich bądź odbywa karę pozbawienia wolności;
- rozliczają się na zasadach ogólnych (według skali podatkowej).
Samo posiadanie określonego stanu cywilnego nie jest wystarczające. Konieczne jest również faktyczne samotne wychowywanie dziecka. Oznacza to troszczenie się o jego byt materialny i rozwój emocjonalny bez udziału drugiego rodzica.
Preferencyjne opodatkowanie nie przysługuje, jeśli dziecko jest wychowywane wspólnie z drugim rodzicem lub opiekunem prawnym. Dotyczy to również opieki naprzemiennej.
Przez “dziecko” rozumie się osoby małoletnie (do 18 r.ż.) lub:
- pełnoletnie, otrzymujące zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
- pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach określonych w przepisach o systemie oświaty lub szkolnictwie wyższym, pod warunkiem, że w roku podatkowym nie uzyskały dochodów przekraczających 12-krotność kwoty renty socjalnej (z wyjątkiem renty rodzinnej oraz dochodów zwolnionych od podatku w ramach tzw. ulgi dla młodych i ulgi na powrót).
Ulga dla pracujących seniorów
Ulga dla pracujących seniorów jest skierowana do osób, które mimo osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) decydują się kontynuować aktywność zawodową i rezygnują jednocześnie z pobierania świadczeń emerytalnych (w tym renty rodzinnej).
Dzięki tej uldze, seniorzy mogą skorzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) dla określonych przychodów, do wysokości 85 528 zł rocznie.
Zwolnienie obejmuje dochody uzyskane z:
- pracy na etacie (umowa o pracę, stosunek służbowy, praca nakładcza, spółdzielczy stosunek pracy),
- umowy zlecenia zawartej z podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą, właścicielem nieruchomości (lub jego przedstawicielem) w związku z obsługą tej nieruchomości, lub z przedsiębiorstwem w spadku,
- działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej, podatkiem liniowym, 5% stawką (tzw. ulga IP Box) oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,
- zasiłku macierzyńskiego.
Warunkiem skorzystania z ulgi jest podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu uzyskiwanych przychodów.
Ulga może być stosowana już w trakcie roku podatkowego, jednak ostateczne jej rozliczenie następuje w zeznaniu rocznym. Seniorzy mogą poinformować swojego pracodawcę o zamiarze skorzystania z ulgi. Pozwoli to na bieżące niepobieranie zaliczek na podatek dochodowy od objętych zwolnieniem przychodów. Jeśli jednak zaliczki były pobierane, możliwe jest odzyskanie nadpłaconego podatku przy składaniu rocznego zeznania podatkowego.
Przeczytaj też: Jak rozliczyć PIT? 10 najczęstszych pytań i odpowiedzi
Powyższe podsumowanie ma charakter ogólny i dotyczy przepisów aktualnych na dzień publikacji artykułu. Jeśli masz pytania lub potrzebujesz wsparcia w konkretnej sprawie – skorzystaj z formularza kontaktowego.
